Muzeum Regionalne im. dr H. Florkowskiego

Ogólne informacje

Zabiegi o otwarcie w Kościanie placówki muzealnej podjęło zawiązane w 1961 r. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kościańskiej. W tym celu jego członkowie gromadzili wszelkie „kościaniana” (archiwalia i obiekty materialne) dokumentujące przeszłość Ziemi Kościańskiej. W oparciu o te zbiory przygotowywano liczne wystawy okolicznościowe.

Po raz pierwszy sprawę utworzenia muzeum lub izby regionalnej wysunięto na zebraniu Zarządu TMZK 2 maja 1963 r. Uczestniczący w spotkaniu przewodniczący Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Tadeusz Mikołajczyk „zapewnił, że w przyszłości znajdzie fundusze na badania regionalne oraz poczyni starania w kierunku zlokalizowania muzeum regionalnego”. Podjęto wówczas uchwałę, by wystosować pismo do władz miasta o przydział piwnic Ratusza pod przyszłe muzeum.

Po wielu latach starań, pod koniec 1976 r., otrzymano do dyspozycji niewielkie pomieszczenie przy Rynku 17. Prasa wówczas pisała: „Kościan w woj. leszczyńskim, szczycący się tradycjami sięgającymi połowy XIII wieku, nie posiadał dotychczas muzeum. Ostatnio podjęto decyzję utworzenia muzeum regionalnego, które zlokalizowano przy rynku w zabytkowej kamieniczce z XVII wieku. Muzeum jest miastu bardzo potrzebne. Chodzi, bowiem o to, aby pieczołowicie gromadzone przez indywidualnych miłośników Ziemi Kościańskiej eksponaty znalazły właściw konserwację i mogły być prezentowane szerszemu ogółowi, głównie młodzieży szkolnej. Patronat nad zorganizowaniem pierwszej ekspozycji powierzono Towarzystwu Miłośników Ziemi Kościańskiej”.

Na początku następnego roku przeprowadzono remont lokalu, którego wystrój zaprojektował Bogdan Ludowicz. Pierwszą wystawą była ekspozycja dokumentów i fotografii z lat okupacji 1939-1945. Sprzyjającą okolicznością dla przyszłego muzeum była likwidacja powiatów. Urzędujące w Ratuszu władze miasta i poszczególne referaty zajęły pomieszczenia biurowe po byłym Urzędzie Powiatowym przy Al. Kościuszki 22. W Ratuszu pozostał tylko Urząd Stanu Cywilnego (parter i I piętro), Powszechna Kasa Oszczędności (parter, II piętro i III piętro) oraz Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna (II piętro). Pozostałe pomieszczenia na I piętrze wraz z salą reprezentacyjną były niewykorzystane, powoli niszczejąc. Wobec tego działacze Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej z prezesem Henrykiem Florkowskim na czele wystąpili do władz miasta z petycją o zlokalizowanie w zabytkowym XIX-wiecznym Ratuszu muzeum z „prawdziwego zdarzenia”. Zanim do tego doszło minęło kilka następnych lat. Wreszcie Rada Miejska, której przewodniczył Kazimierz Mizerka, na sesji 1 kwietnia 1981 roku podjęła uchwałę nr XVII/50/81 o utworzeniu Muzeum Regionalnego, a więc dwadzieścia lat po powstaniu Towarzystwa Miłośników Ziemi Kościańskiej. Kolejnym krokiem było wydanie w dniu 1 października 1981r. przez ówczesnego Naczelnika Miasta Kościana Andrzeja Szellera Zarządzenia tworzącego muzeum. Muzeum nadano statut i zarejestrowano w Sądzie Wojewódzkim w Poznaniu jako państwową instytucję upowszechniania kultury, gromadzącą i eksponującą dobra kultury artystycznej i materialnej w zakresie archeologii, etnografii, historii oraz sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem zabytków związanych z Ziemią Kościańską.

Przez kilka miesięcy trwały prace remontowo-adaptacyjne. Działalność wystawienniczą muzeum rozpoczęło w kwietniu 1982 r. ekspozycją prac kościańskiego artysty plastyka Stefana Becha. W ciągu ponad 25 lat działalności muzeum zorganizowało ponad 150 wystaw, z których zdecydowana większość była związana tematycznie z Ziemią Kościańską.

W latach 1982-95 muzeum zajmowało większą część pomieszczeń I piętra Ratusza o łącznej powierzchni 223,03 m2, z tego do celów wystawienniczych służyło jedno pomieszczenie - dawna sala posiedzeń rady miejskiej o powierzchni 121,97 m2 i holl – 29,27 m2, łącznie 151,24 m2. Pozostałe cztery pomieszczenia zostały przeznaczone na: magazyn zbiorów - 22,81 m2 i biura - 48,98 m2. Pod koniec 1983 muzeum otrzymało pomieszczenie strychowe o pow. 15,93 m2, w 1984 - wykonany został projekt jego adaptacji na magazyn, a w 1989 - remont. W lutym 1985 r. rozpoczęto remont pomieszczeń muzealnych. Prace obejmowały zerwanie starej wykładziny podłogowej oraz płyt wiórowych w celu odsłonięcia pierwotnej podłogi na sali wystawowej. W całym muzeum założone zostały niezbędne zabezpieczające instalacje sygnalizacyjne: przeciw-pożarowa i przeciw włamaniowa. Naprawiona i odnowiona została zabytkowa stolarka okienna we wszystkich pomieszczeniach. Na przełomie lat 1985/86 wymalowano salę wystawową, a wiosną 1986 r. odnowiona została stara zabytkowa drewniana podłoga. W 1987 r. w związku z powtarzającymi się awariami instalacji wodnokanalizacyjnej dokonano jej wymiany w następstwie, czego przeprowadzono prace murarsko - tynkarsko - malarskie w hollu i w pomieszczeniach sanitarnych. W hollu położono też nową podłogę - wykładzinę PCV na płytach wiórowych. Szansa na powiększenie bazy lokalowej muzeum pojawiła się w 1995 r., kiedy to z ratusza wyprowadził się do nowej siedziby miejscowy oddział banku PKO. Z początkiem 1995 r. przystąpiono do remontu pomieszczeń, najpierw na poddaszu, gdzie urządzony został magazyn zbiorów muzealnych o pow. 28,06 m2, a następnie biur i magazynu (archiwum) na II p. o powierzchni 77,43 m2. Powstała również możliwość zmiany lokalizacji biur Urzędu Stanu Cywilnego z I p. na parter ratusza, dzięki czemu muzeum mogło zająć całe I piętro i w całości przeznaczyć je na ekspozycje stałe i czasowe.

I tak na dużej sali zorganizowano stałą wystawę „Z dziejów miasta Kościana i Ziemi Kościańskiej”, natomiast w mniejszych salach wystawy tematyczne: „Tradycje Kurkowych Bractw Strzeleckich na Ziemi Kościańskiej” (jedno pomieszczenie o pow. 22,81 m2), „Czyn zbrojny Kościaniaków 1918-1921 i 1939-45” (dwa pomieszczenia o pow. 39,83 m2). Dwa nowo pozyskane pomieszczenia (dawne biura USC o powierzchni 43,29 m2 przeznaczono na organizację wystaw czasowych. Uroczyste otwarcie nowych wystaw miało miejsce 9 listopada 1995 r.

Kolejne powiększenie bazy muzeum miało miejsce w latach 2004-2005. Po wyprowadzeniu się z ratusza kolejnego lokatora - Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej, muzeum otrzymało pokoje na II p. Po przeprowadzonym remoncie uzyskano pomieszczenie wystawowe o pow. 46,81 m2, które od koloru ścian nazwane zostało „Salą Zieloną”. W piwnicy urządzony został magazyn zbiorów archeologicznych o pow. 33,15 m2. W 2006 r. wyremontowane zostały kolejne, ostatnie już pomieszczenia opuszczone przez Poradnię, w jednym z nich urządzony został kolejny magazyn (18,26 m2), a w drugim utworzono „Galerię 25” (52,70 m2).

Aktualny stan bazy muzeum przedstawia się następująco:
- powierzchnia wystawiennicza - 356,68 m2
- powierzchnia biurowa - 57,12 m2
- powierzchnia magazynowa - 124,86 m2
Łącznie muzeum zajmuje 538,66 m2 powierzchni